موقوفات دکتر محمود افشار
@AfsharFoundatio
Followers
4,145
Following
3
Media
1,353
Statuses
1,414
موقوفات دکتر محمود افشار به منظور «تعمیم زبان فارسی و تحکیم وحدت ملی» توسط شادروان دکتر محمود افشار در سال 1337 بنیاد گرفت
جمهوری اسلامی ایران
Joined April 2019
Don't wanna be here?
Send us removal request.
Explore trending content on Musk Viewer
Madonna
• 1240735 Tweets
어린이날
• 325138 Tweets
こどもの日
• 287795 Tweets
Not Like Us
• 268076 Tweets
Canelo
• 237214 Tweets
Anitta
• 149487 Tweets
NHKマイル
• 122327 Tweets
子供の日
• 79433 Tweets
鯉のぼり
• 69862 Tweets
Leafs
• 68888 Tweets
#マリカにじさんじ杯
• 48702 Tweets
#Mile1stSoloConcert
• 34451 Tweets
3ZAAAP X GULF
• 33260 Tweets
Pantoja
• 33001 Tweets
ジャンタルマンタル
• 32924 Tweets
Erceg
• 30745 Tweets
アスコリピチェーノ
• 28907 Tweets
#SB19onITunesWorldwideChart
• 26355 Tweets
マリカ杯
• 19003 Tweets
新潟大賞典
• 16591 Tweets
ボンドガール
• 16431 Tweets
TOP10Worldwide MOONLIGHTiTunes
• 13913 Tweets
ロジリオン
• 12275 Tweets
#アニソンプレミアム
• 12153 Tweets
ルメール
• 11713 Tweets
Marner
• 10997 Tweets
Benavidez
• 10843 Tweets
جزیره‌های تمب
جزیره‌های تمب بزرگ و کوچک را در لهجه‌های جنوب ایران «تمب گپ» و «تمب مار» می‌نامند. تمب با «تاء» مضموم و «م» و «ب» ساکن به معنی «تپه» و «تل» و «زمین برآمده» به کار رفته است. در زبان دریانوردان بومی این دو جزیره را «تمب گپ» به معنی «تمب بزرگ» و «تمب مار» می…
17
203
1K
دوازدهم فروردین‌ماه زادروز دکتر احسان یارشاطر، بنیان‌گذار و سرویراستار دانشنامۀ ایرانیکا و استاد پیشین مطالعات ایرانی در دانشگاه کلمبیای نیویورک
نشان عمدۀ پایداری هویت ایرانی در درجۀ اول حفظ زبان ملی با وجود تسلط تازیان است. گفتنی است که با آنکه جمعیت کثیری از قبایل عرب…
4
85
826
سوم شهریورماه زادروز محمدعلی اسلامی ندوشن
ایران شاید سخت‌جان‌ترین کشورهای دنیاست. دوره‌هایی بوده است که با نیمه‌جانی زندگی کرده، اما از نفس نیفتاده و چون بیمارانی که می‌خواهند نزدیکان خود را بیازمایند، درست در همان لحظه که همه از او امید برگرفته بودند، چشم گشوده است و زندگی را…
13
97
851
بیست و چهارم شهریورماه سالروز درگذشت دکتر عبدالحسین زرّین‌کوب
چگونه می‌توان ایرانی بود؟
من وقتی در باب گذشتۀ ایران تأمل می‌کنم، از اینکه ایرانیها دنیا را به نام دین یا به نام آزادی به آتش و خون نکشیده‌اند، از اینکه مردم سرزمین‌های فتح‌شده را قتل عام نکرده‌اند و دشمنان خود…
9
97
740
دهم شهریور سالروز درگذشت دکتر احسان یارشاطر، بنیان‌گذار و سرویراستار دانشنامۀ ایرانیکا و استاد پیشین مطالعات ایرانی در دانشگاه کلمبیای نیویورک
وطن‌پرستی
به گمان من وطن‌پرستی راستین بیش از همه این است که هر کس در هر کاری که هست به مقتضای آن وفا کند و داد آن را بدهد. اگر پزشک…
14
78
726
شانزدهم اردیبهشت‌ماه سالروز درگذشت حسین منزوی
ترانۀ ایران
وطنم تنم چه باشد که بگویمت تنی تو
که تو جانی و سراپا همه جان روشنی تو
وطنم تو بوی باران به شب ستاره‌باران
که خوشیّ و خوش‌ترینی به مذاق میگساران
من اگر سروده باشم وطنم تو شعر نابی
من اگر ستاره باشم وطنم تو…
13
57
654
با دریغ دکتر ابوالفضل خطیبی، شاهنامه‌پژوه و عضو هیئت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، درگذشت.
ابوالفضل خطیبی (۲۵ اردیبهشت ۱۳۳۹ - ۲۱ دی ۱۴۰۱) در روستایی از توابع آرادان در شهرستان گرمسار زاده شد...
11
27
601
پنجم آذرماه سالروز درگذشت محمّدعلی فروغی
از وصیت‌نامۀ فروغی
فرزندان عزیز، از خدا غافل نشوید و ملتفت شوید که من وقتی که خدا می‌گویم آن وجودی را که مشهدی حسن و ربابه‌خانم و حاجی فلان و ملّا بهمان تصوّر می‌کنند در نظر ندارم. خداوند همان حقّ و حقیقت است که در وجود او شکّی نیست…
13
75
617
چرا نوروز ۱۲ روز است و سبب وجودی سیزدهم عید چیست؟ چرا کار کردن و پرداختن به امور جاری در این روز نحس است؟
زیر تأثیر نجوم بین‌النهرینی، اساطیری نجومی در ایران شکل می‌گیرد که بنابر آن هریک از دوازده اختر که خود بر یکی از برج‌های دوازده‌گانه حاکم است، هزار سال بر جهان حکومت خواهد…
4
71
597
بیست و سوم فروردین‌ماه سالروز درگذشت شاهرخ مسکوب
هویّت ایرانی و زبان فارسی
در مورد ملّتی که استقلال سیاسی ندارد و تحت تسلط خارجی است، تشکیل حکومت ملّی یعنی به دست گرفتن سرنوشت اجتماعی خود، یعنی پی افکندن و بنا کردن تاریخ خود؛ کاری که در ایران قرن چهارم هجری شد. دولت‌های…
5
79
553
دوازدهم آذرماه زادروز دکتر ژاله آموزگار، عضو شورای تولیت و هیئت گزینش کتاب و جایزۀ بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار
« ... زبان فارسی به جای خاصی تعلق ندارد. ما نباید روی اسم تعصب داشته باشیم. همه جای دنیا همین‌طور است. من بسیار خوب ترکی حرف می‌زنم و از موسیقی ترکی لذت می…
19
82
512
پنجم اردیبهشت‌ماه سالروز درگذشت محمّدعلی اسلامی ندوشن
ایران پس از شکست تیسفون یکپارچگی ارضی و اقتدار امپراتوری خود را از دست داد، ولی در مقابل به اقتدار فرهنگی‌ای دست یافت که پیش از آن هرگز نداشته بود و از آن پس تا قرن‌ها یعنی بگوییم تا استقرار حکوت صفویّه قلمرو ایران قلمرو…
7
38
486
بیست و هفتم اسفندماه زادروز عبدالحسین زرّین‌کوب
آنچه ایران به جهان آموخت
ایران باستانی به دنیا درس تسامح آموخت، درس عدالت و درس قانون و انضباط یاد داد. به دنیایی که آشور و بابل و مصر و یهود آن را از تعصب و خشونت آکنده بود، نشان داد که با اعمال تسامح بهتر می‌تواند امپراتوری…
4
38
468
هفتم مرداد، سالروز درگذشت دکتر بدرالزّمان قریب، منتخب هفدهمین جایزۀ تاریخی و ادبی دکتر محمود افشار
رستم در روایات سغدی
من تصور می‌کنم که پهلوانی دلاور به نام رستم در میان اقوام ایرانی‌تبار قبل از انشعاب آنها به شرق و غرب وجود داشته و رستم کهن‌نمود (archetype) پهلوانی…
2
38
431
با دریغ دکتر کورش صفوی زبان‌شناس، مترجم و استاد دانشگاه درگذشت.
کورش صفوی (۶ تیر ۱۳۳۵ - ۲۰ مرداد ۱۴۰۲) دورۀ آموزش ابتدایی و متوسطه را در آلمان و اتریش به پایان برد و در سال ۱۳۵۰ به ایران بازگشت. او ابتدا در رشتۀ زبان و ادبیات آلمانی موفق به اخذ مدرک لیسانس شد و سپس تحصیلات خود…
5
21
428
مهم‌تر از آموختن زبانهای بیگانه در کودکستان و دبستان نیاموختن زبان فارسی به همۀ افراد این کشور است که یکی به کردی، دیگری به بلوچی، سومی به عربی، چهارمی به ترکی، پنجمی به ترکمنی حرف می‌زنند و زبان ملّی فارسی را همه نمی‌دانند و چون به یکدیگر برسند احساس بیگانگی می‌کنند!
اگر…
17
46
364
دهم اردیبهشت‌ماه روز ملّی خلیج فارس
خلیج فارس در روزگار شاه عباس یکم
در پایان قرن شانزدهم عباس یکم نه‌تنها به سلسله‌اش نظم داده بود، بلکه نیروهای نظامی خود را نیز دوباره متمرکز کرده بود. تمام عناصر مخالف را کشته یا از کار انداخته بود و تا جایی که امکان داشت، سلاح و تدارکات…
10
42
353
دهم اردیبهشت‌ماه زادروز رهی معیّری
هرکه را بر سر ز سودای وطن افسر بود
هرکجا باشد تنی اهل وطن را سر بود
هرکه از میهن سخن گوید کلامش دلرباست
نغمه‌های بلبل این باغ رنگین‌تر بود
هرکه از نام وطن دارد کلام او نشان
نامش آخر زینت اوراق هر دفتر بود
هرکه بهر زیب و زیور رو نتابد از وطن…
2
32
317
اران و مسئلۀ آذربایجان
در سال ۱۹۰۵ به بهانۀ اختلافات سرحدی، عثمانی‌ها به ناحیۀ غربی آذربایجان عسکر فرستاده و این تصرف غاصبانۀ آنها تا سال ۱۹۱۲ که مصادف با جنگ بالکان بود ادامه داشت. در این زمان کمیسیون مختلطی تمام سرحدات ایران و عثمانی را از خلیج فارس تا ارمنستان به‌طور قطعی…
9
48
303
بیست و هشتم اردیبهشت روز بزرگداشت حکیم عمر خیّام
رباعیات خیّام
حکیم عمر بن ابراهیم خیّام نیشابوری، معروف‌ترین شاعر ایرانی در ایران و خارج از ایران است و این معروفیت به سبب حدود ۷۰ یا ۸۰ رباعی‌ای است که از وی به جا مانده و صدها رباعی که بدو منسوب است. درواقع، نیمی از شهرت…
3
27
307
اگر ترک‌ها به پیشرفت مقاصد امروزی خود موفق شوند و روزگار بگذارد بنیان کار خود را محکم کنند و اساس سیاست دنیا و اوضاع بین‌الملل نیز مانع خیالات خام نباشد، یقیناً هوا و هوس در سر خواهند داشت و ممکن است نسبت به ما خیالاتی بپزند و آن اَشکال مختلف می‌تواند داشته باشد.
یکی اینکه یک…
12
51
279
سی‌ام شهریور زادروز فریدون مشیری، منتخب یازدهمین جایزهٔ ادبی و تاریخی دکتر محمود افشار
نیایش
آفتابت که فروغ رخ «زرتشت» درآن گل کرده‌ست
آسمانت که ز خمخانۀ «حافظ» قدحی آورده‌ست
کوهسارت که بر آن همّت «فردوسی» پَر گسترده‌ست
بوستانت
کز نسیم نفس «سعدی» جان پرورده‌ست
همزبانان مناند.…
2
23
272
سی و یکم خردادماه سالروز درگذشت شهریار عدل
تهران، شکل‌گیری یک هویت
در هیچ‌یک از منابع دورۀ قبل از اسلام ذکری از تهران نشده است؛ چنین می‌نماید که این نام برای نخستین بار در نسبت محمد بن حماد ابوعبدالله حافظ تهرانی رازی که محدث بوده پدیدار شده است. این فرد ادیب که زندگی خود…
5
19
268
زنان شاهنامه
زنان شاهنامه با دیگر زنان هوسباز حماسه‌های فارسی که گهگاه در قفس طلاییِ خود، به خود اجازۀ ارتکاب گناه بیشتر از آن را می‌دهند که از یک زن مسلمان مشرق‌زمین انتظار می‌رود، قابل مقایسه نیستند. اخلاق فردوسی خلق چنین زنانی را برنمی‌تابد. نسب دهقانی و تربیت او چنین…
4
22
255
انتشارات بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار به‌زودی منتشر می‌کند:
نظامی گنجه‌ای
این کتاب تک‌نگاریِ نویسنده دربارۀ نظامی گنجه‌ای، بزرگ‌ترین سرایندۀ منظومه‌های عاشقانۀ فارسی، است که در نُه بخش تدوین یافته: «زندگینامه»، «آثار»، «معلومات و تجربیات»، «اخلاق و بینش»، «ویژگی‌های زبان»،…
2
25
260
پنجم فروردین‌ماه سالروز درگذشت محمدابراهیم باستانی پاریزی
آنچه یک عالم و دانشمند و متخصص را به این آب و خاک پیوند می‌دهد آب و زمین و ثروت و تخصص نیست، آشنایی و پیوند با فرهنگ و ادب و خصوصیات این کشور است. تاریخ و ادب و دین و آداب و رسوم در حکم رشته‌های باریکی هستند که ستون تخصص…
2
16
253
هفتم آبان روز گرامی‌داشت کورش بزرگ
روزی که بیانیۀ کورش بزرگ در بابل به اطلاع عامه رسید بی‌شک دورۀ تازه‌ای در تاریخ جهان آغاز شد. با این بیانیه دورۀ باستانی شرق که در آن قدرت و غلبۀ پادشاهان آشور و بابل تمام آنچه را که تعلق به اقوام مغلوب داشت عرضۀ نابودی می‌کرد جای خود را…
2
30
249
سیزدهم تیرماه زادروز محمدعلی فروغی
به مطبوعات انگلستان
بعضی از مغرضین ایران می‌خواهند زمزمه کنند که ایرانیها نمی‌توانند مملکت خود را اداره نمایند و باید دیگری از آنها سرپرستی کند. اگرچه مطالعۀ لوایح و مقالاتی که نمایندگان ایران منتشر کرده‌اند جواب این حرف را به‌خوبی می‌دهد…
2
35
246
پانزدهم فروردین‌ماه سالروز درگذشت پروین اعتصامی
مست و هشیار
محتسب مستی به ره دید و گریبانش گرفت
مست گفت ای دوست این پیراهن است افسار نیست
گفت مستی زان سبب افتان و خیزان می‌روی
گفت جرمِ راه رفتن نیست ره هموار نیست
گفت می‌باید تو را تا خانۀ قاضی برم
گفت رو صبح آی قاضی نیمه‌شب…
2
20
240
نامه‌های محمدعلی فروغی
نامه‌های اداری و خصوصی محمدعلی فروغی به‌کوشش محمد افشین‌وفایی و مهدی فیروزیان به‌تازگی توسط موقوفات محمود افشار چاپ و روانۀ بازار نشر شده است.
محمدعلی فروغی، ملقب به ذکاءالملک، یکی از مؤثرترین رجال سیاسی قرن اخیر و از چهره‌های فرهنگی مهم روزگار خویش…
3
21
238
یکم اردیبهشت‌ماه روز بزرگداشت سعدی
زبان سعدی
بسیاری از بزرگان ادب بر این عقیده‌اند که زبان فارسی امروزه که شاید بیش از صد سال است روی به سادگی نهاده و گسترش یافته و خود را برای بیان مفاهیم دقیق علمی و ادبی و فلسفی امروز آماده کرده و می‌کند، زبانی است که پایه‌های آن بر اساس گفتۀ…
1
21
229
دیدار دانش‌آموزان نخبه و برگزیدگان سی و ششمین دورۀ المپیاد ادبی کشور با دکتر محمّدرضا شفیعی کدکنی در کانون زبان پارسی
دانش‌آموزان نخبه و برگزیدگان سی و ششمین دورۀ المپیاد ادبی کشور روز دوشنبه نهم مردادماه ۱۴۰۲ در بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با دکتر محمّدرضا شفیعی کدکنی، عضو…
3
9
236
بیست و پنجم اسفندماه زادروز پروین اعتصامی
زن در ایران
زن در ایران پیش ازین گویی که ایرانی نبود
پیشه‌اش جز تیره‌روزیّ و پریشانی نبود
زندگیّ و مرگش اندر کنج عزلت می‌گذشت
زن چه بود آن روزها گر زآنکه زندانی نبود؟
کس چو زن اندر سیاهی قرن‌ها منزل نکرد
کس چو زن در معبد سالوس…
4
18
224
با دریغ عبدالله انوار، پژوهشگر، مترجم، فهرست‌نویس و نسخه‌شناس بزرگ روزگار ما درگذشت.
استاد عبدالله انوار (۱۸ مرداد ۱۳۰۳- ۱۸ اسفندماه ۱۴۰۱) در رشتۀ حقوق و سپس ریاضی تحصیل کرد و در علوم منطق، موسیقی، فلسفه و تاریخ نیز تبحر داشت. او بیش از ۲۰ سال رئیس بخش نسخ خطی کتابخانۀ ملی ایران…
8
16
219
یکم مهرماه زادروز حسین منزوی
ایران
ایران من ای خاک همایون من ایران
ای عشق تو آمیخته با خون من ایران
ای منبع الهام من، ای شور تو جاری
در شعر تر و نغمۀ موزون من ایران
ای همّت مردان تو چون نام بلندت
همتای دماوندت و همسنگ سهندت
روزی که تو آهنگ شکارت به سر افتاد
شیر فلک آمد چو…
0
25
220
بیستم فروردین‌ماه سالروز درگذشت منوچهر ستوده، منتخب هشتمین جایزۀ ادبی و تاریخی دکتر محمود افشار
خون است دلم برای ایران
خون است دلم برای ایران
جان و تن من فدای ایران
بهتر ز هزار گونه آوای
در گوش دلم نوای ایران
خوش‌تر ز صفای باغ رضوان
من را به نظر صفای ایران
همچون دم…
4
24
208
چهارشنبه‌سوری
اشتقاق ترکیب «چهارشنبه‌سوری» یعنی چهارشنبۀ عیش و عشرت، خود می‌رساند که این شب را برای جشن و سرور بنیان گذاشته‌اند.
این جشن‌های ملّی از قدیم‌ترین زمان‌های تاریخ در میان ایرانیان بوده است. نوروز و مهرگان و بهمنجنه و سده در هر زمانی در میان پدران ما بوده است. چهارشنبه…
3
22
215
جزیره‌های تمب (۲)
با وجود حقانیت ایران در اجرا و اعمال حق مالکیت و حاکمیت خود تا سال ۱۳۵۰ خورشیدی ایران نتوانست عملاً اعمال حاکمیت بر جزیره‌های تمب بنماید و در این سال با پیش‌آمد خروج نیروهای انگلستان از خلیج فارس و آماده شدن عوامل سیاسی، دولت ایران اقدام به تصرف جزیره‌های تمب…
4
28
211
بیست و یکم اردیبهشت‌ماه سالروز درگذشت دکتر محمدرضا باطنی، منتخب بیست و هفتمین جایزۀ ادبی و تاریخی دکتر محمود افشار
خدمات دکتر باطنی به آشنایی ایرانیان با زبان‌شناسی نوین
محمدرضا باطنی در لندن نزد مایکل هلیدی و دیگران فوق لیسانس زبان‌شناسی گرفته بود و در گروه تازه‌تأسیس زبان…
3
14
205
بیست و هفتم شهریورماه روز شعر و ادب پارسی
زبان فارسی
وقتی یک نفر ارمنی و یک نفر جندقی و یک نفر قشقایی و یک خوزستانی و یک خلخالی و یک آسوری و یک بختیاری و یک شاهسون و یک شیعۀ قزوینی و یک سنی کردستانی و یک بهایی بوشهری و یک زردشتی کرمانی و یک یهودی اصفهانی و یک طالش و…
3
35
207
چرا زبان فارسی را دوست دارم؟
زبان فارسی راهی بس دراز پیموده است تا به صورت کنونی به جلوه درآید و تاریخ آن نیز همچون تاریخ کهنسال سرزمین ما عمری دیرینه دارد و از پس هزاره‌ها قد برافراشته است.
راز ماندگاری آن نیز هم دلایل زبان‌شناسی و آواشناسی دارد و هم برای آن است که با زبان…
0
23
201
نهم اردیبهشت‌ماه سالروز درگذشت ذبیح‌الله صفا
زبان فارسی و وحدت ملّی
از قرن پنجم به بعد به‌سرعت زبان دری همه جای ایران را گرفت و تبدیل به یک زبان ملّی عمومی در مقابل زبان عربی شد. در قرن ششم و هفتم دیگر این زبان به صورت زبانی درآمد که لُر، کُرد، فارسی، مازندرانی، خراسانی،…
3
18
201
بیست و پنجم اردیبهشت‌ماه روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی و پاسداشت زبان فارسی
پیام ملّی شاهنامه
خلاف آنچه گمان می‌رود، پیام ملّی شاهنامه تنها به پاسداری از مرز و بوم ایران محدود نمی‌گردد بلکه این پیام عبارت است از: دعوی ایرانی در رهبری جهان. فردوسی خود آورندۀ این دعوی…
1
22
195
شانزدهم مهرماه زادروز ایرج افشار
میراث مکتوب ایران و افغانستان
افغانستان برای من خانۀ دیگرم است. این خانه آن خانه است. این آشنایی ژرف از راه میراث مکتوب (اگرچه معمولاً معنای کهنگی و متون قدیم دارد) به‌وسیلۀ مجلات افغانستان که خود نوعی میراث مکتوب است، برایم پیش آمده است.…
3
21
205
شاهنامه و فرهنگ ایران به چاپ دوم رسید.
این کتاب در بردارندهٔ ۶۵ مقاله است که استاد جلال خالقی مطلق در گذر سالها برای دانشنامهٔ ایرانیکا، چاپ نیویورک، که به سرپرستی استاد احسان یارشاطر به زبان انگلیسی انتشار یافته و می‌یابد، نوشته است...
0
19
191
نام و حدود ایران (۲)
چرا در تاریخ اسلامی (و نه پیش از آن) «ایران» تازه در زمان ایلخانان (۶۵۴-۷۳۶ق) نام رسمی کشور ما می‌گردد، ولی پیش از ایلخانان با آنکه در متون نظم و نثر فارسی (و حتّی عربی) بارها و بارها نام «ایران» آمده، در نامه‌ها و فرمانهای اداری آن دوران (از طاهریان تا…
2
22
192
نخستین یادکرد آذربایجان در شاهنامه
آذربایجان همواره یکی از اقالیم و ایالت‌های مهم سرزمین ایران بوده است. از کهن‌ترین گواهی‌هایِ این تعلّق و زیرمجموعگی کتیبۀ کردیر/ کرتیر، موبد نامدارِ دورۀ ساسانی، در سرمشهد (واقع در جنوب کازرون) است که در حدود سال (۲۹۰م) (اواخرِ پادشاهی بهرام…
4
22
190
انتشارات بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار منتشر کرد:
فهلویّات: پژوهشی در اشعار بازمانده از زبان ادبی مشترک عراق عجم و آذربایجان
علاوه بر زبان فارسی، از دیگر زبانهای ایرانی مانند طبری، گیلکی، گورانی، شیرازی و غیره نیز نوشته‌ها یا اشعاری از دورۀ اسلامی باقی مانده است. مشهورترین…
2
26
194
زبان فارسی از لحاظ سیاست داخلی
در زمان سلطۀ یکسالۀ پیشه‌وری و کمونیست‌ها بر آذربایجان زبان فارسی را از مدارس و ادارات راندند و زبان ترکی را اجباری نمودند. این عمل بر حسب دستور خارجی‌ها بود وگرنه خود آذربایجانی‌های وطن‌پرست با چنین کاری مخالف هستند.
اکنون اگر بخواهم از لحاظ…
4
21
193
یکم اردیبهشت‌ماه سالروز درگذشت محمدتقی بهار (ملک‌الشعراء)
وطنیه
هرکو در اضطراب وطن نیست
آشفته و نژند چو من نیست
کی می‌خورد غم زن و دختر
آن را که هیچ دختر و زن نیست؟
نامرد جای مرد نگیرد
سنگ سیه چو درّ عدن نیست
مرد از عمل شناخته گردد
مردی به شهرت و به سخن نیست
نام ار…
7
16
187
با دریغ پرویز اذکایی، پژوهشگر، نویسنده و مترجم پرکار تاریخ، جغرافیا و فرهنگ ایران درگذشت.
پرویز اذکایی (۱۸ فروردین ۱۳۱۸ - ۲۵ فروردین ۱۴۰۲) تحصیلات دانشگاهی را در رشتۀ تاریخ گذراند. او عضو هیئت علمی دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، دانشنامۀ جهان اسلام و دائرةالمعارف تشیع بود و در سال…
4
11
187
ضحّاک
پندار معرّب بودن ضحّاک پیشینۀ دیرینی دارد و گویا نخستین بار طبری روش تعریب آن را مطرح کرده است. در اظهار نظری دیگر گفته‌اند که ضحّاک معرّب ده آک (۱۰ عیب) است.
نلدکه در تاریخ ایرانیان و عرب‌ها این موضوع را از منظری دیگر نگریسته است و می‌گوید ایرانیان پس از شکست از عرب‌ها…
2
10
184
نام و حدود ایران
پیش از اسلام کشور ما را به‌یقین از آغاز ساسانیان «ایران/ ایرانشهر» می‌نامیدند و به احتمال بسیار این نام را ساسانیان از اشکانیان گرفته بودند. ایران جمع ایر (پارسی میانه: ēr به معنی «نژاده، آزاده») است. پس ایران در اصل به معنی «آزادگان، …
12
24
175
حکایت
آورده‌اند که در عهد انوشروان عادل شخصی زمینی به اجاره گرفت تا در آنجا زراعت کند. قضا را، چون گاو بر آن زمین راند، لویدی (دیگ) پرزر بدید آمد. در حال، پیش خداوند زمین آمد و او را گفت در زمین تو لویدی پرزر یافته‌ام، بیا بردار. خداوند زمین گفت به من چه تعلق دارد؟ تو زمین از…
2
15
170
ای زبان پارسی
... از زبان پارسی گویم نخست
این زبان سرمایۀ فرهنگ تست
نام دیرین زبان ما دری‌ست
پارسیّ ما زبان مادری‌ست
بود گلگشت تو در بستان او
شیر دانش خوردی از پستان او
او به مهر مادری چون جان خویش
مر تو را پرورد در دامان خویش...
4
21
153
نوزدهم فروردین‌ماه سالروز درگذشت صادق هدایت
نظر جامع این است که او نویسنده‌ای بزرگ بود. قدرت دید و نکته‌بینی او شایان توجه بود. کار اصلی هدایت داستان‌نویسی بود. در این زمینه آثار متعدد و جاندار و مردم‌پسندی دارد. چون بدبین و ناراحت و برخوردش با حوادث و اشخاص دقیق بود، ناچار…
3
10
171
با دریغ دکتر صمد موحد، نویسنده و عرفان‌پژوه درگذشت.
دکتر صمد موحد (۱۳۱۵-۱۴۰۲) در قلمرو عرفان آثار ارزشمندی به یادگار گذاشت و تحقیقاتی گسترده را درمورد شخصیت‌های برجستۀ عرفان و حکمت اسلامی در ایران از جمله شیخ محمود شبستری به ثمر رساند. او همچنین بخشی از کتاب فصوص الحکم ابن عربی…
6
13
174
با دریغ علیرضا شجاع‌پور، شاعر می��نی درگذشت.
علیرضا شجاع پور (۱۳۲۱- ۱۴۰۲) در ازنا به دنیا آمد. او دانش‌آموختۀ رشتۀ حقوق و علوم اداری بود و سالها به تدریس ادبیات فارسی اشتغال داشت.
شجاع‌پور در انواع قالب‌های شعر فارسی طبع‌آزمایی کرد و اشعار ماندگاری همچون «وطن»، «عشق جاویدان من؛…
2
17
168
پوشاک بانوان ایرانی
مهم‌ترین منابع ما دربارۀ پوشاک ایرانیان پیش از اسلام گزارش‌های هرودوت و نقش‌برجسته‌های تخت جمشید و نقش رستم است. از جملۀ دیگر منابع می‌توان به آثار هنری مربوط به دورۀ میانۀ ایران نیز مانند بشقاب‌ها، پارچ‌ها، جواهرات، سکه‌ها و... اشاره کرد. علاوه بر این…
1
14
168
اَرنواز و شهرناز
این دو خواهر نخستین زنانی هستند که ما در شاهنامه با آنها روبه‌رو میشویم. آنها خواهران جمشیدند. پس از آنکه جمشید مغلوب ضحاک شد، مردان ضحاک دو دختر او را از خانه ربودند و به حرمسرای ضحاک بردند. ضحاک به هر دو خواهر کژی، کینه‌توزی و نیز جادو و فریب آموخت. این دو…
3
27
168
کُرد
کُرد یکی از شاخه‌های درخت کهنسال برومند نژاد ایرانی است که همواره در نقاط مختلف ایران با عزت و احترام زیسته و پیوندهای محکم او را به سایر شاخه‌های این درخت مربوط ساخته است و یک قسم سرگذشت تاریخی آنها را به هم اتصال بخشیده است. شکی نیست که در سرگذشت هر طایفه و هر فردی…
4
16
156
بیست و چهارم اردیبهشت‌ماه سالروز درگذشت حبیب یغمایی
خانۀ ما
ايران عزيز خانۀ ماست
ميهن، وطن، آشيانۀ ماست
اين خانۀ شش‌هزارساله
از ماست به موجب قباله
از كورش و اردشير و دارا
اين ملك رسيده است ما را...
از كوشش و كار و دانش و داد
كردند چنين خجسته‌بنياد
با نام نكو جهان…
2
14
162
با دریغ استاد احمد سمیعی گیلانی مترجم، ویراستار و عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی درگذشت.
احمد سمیعی گیلانی (۱۱ بهمن ۱۲۹۹ - ۲ فروردین ۱۴۰۲) در سنگلج تهران به دنیا آمد. آموزش ابتدایی و متوسطه را در رشت و تحصیلات دانشگاهی را در دانشگاه تهران گذراند. او سالها در راه‌آهن دولتی…
0
9
162
شانزدهم اردیبهشت‌ماه سالروز درگذشت بدیع‌الزمان فروزانفر
شرح مثنوی
از تألیفات درخشان و برجستۀ فروزانفر شرحی است که بر مثنوی شریف نوشت و سه مجلّد آن انتشار یافت. اگرچه آن مرحوم خود در مقدمۀ جلد اول اشارت‌گونه‌ای اجمالی به سبب‌سازان آن تألیف کرده است، اما سزاوار می‌نماید من…
2
7
160
سیاست روس
تا قبل از پطر کبیر روسیه راهی به دریا نداشت. وقتی که این شخص بزرگ تاریخی به سلطنت رسید دانست تا آن مملکت رابطۀ مستقیم با دریاهای آزاد نداشته باشد نخواهد تو��نست که اجتماعاً اقتصاداً و سیاستاً مراحل ترقی را سیر نماید. علی‌هذا با کمال جدیت به انجام این مقصود همت گماشته…
2
12
151
فرانک
او همسر آبتین و مادر فریدون است. رسالت او این است که پسرش فریدون را به هر قیمتی به سلطنت ایران‌زمین بگمارد و مردمی را که اسیر حکومت بیگانۀ ضحاک غاصب بودند، آزاد سازد. خلاصۀ داستان او چنین است: ضحاک بر اساس خواب وحشتناکی که موبد زیرک برای او تعبیر کرده بود، میدانست که…
3
13
154
یکم شهریورماه سالروز درگذشت دکتر پرویز ناتل خانلری
زبان سه هزار ساله
فارسی با قبول این‌همه اجزاء و عناصر بیگانه در طی این مدت بسیار دراز، یعنی نزدیک به سه‌هزار سال هنوز صفات و خصوصیات اصلی خود را از دست نداده است. تأثیری که زبانهای بیگانه در فارسی بر جا گذاشته‌اند،…
0
18
156
ششم بهمن‌ماه سالروز درگذشت مجتبی مینوی
مقام زبان و ادبیات در ملیت
شاهنامه این خدمت را به ایرانیان کرده است که پهلوانان قدیم ایرانی را احیاء کرده و ادبیات ماقبل ایران را از نو متداول ساخته است...
0
10
147
هجدهم خرداد زادروز سعید نفیسی
«به ایرانم، به ایران گرامی‌ام، به ایران جاودانی‌ام»
سعید نفیسی
نفیسی صاحب صفات برجسته‌ای بود که جمع آن صفات در یک فرد کمتر دیده می‌شد. تندکار و پرکار بود. از بسیاری کار احساس خستگی نمی‌کرد. کتابها و رساله‌ها و مقاله‌هایی که چاپ کرده، مصاحبه…
2
10
151
سوم خردادماه زادروز دکتر احمد اقتداری، منتخب بیست‌و‌یکمین جایزهٔ ادبی و تاریخی دکتر محمود افشار
خلیج فارس و نام آن
کهنه‌ترین نامی که از خلیج فارس به جای مانده است، نامی است که آسوریان پیش از ورود نژاد آریا به فلات ایران، بر این دریا گذاشته‌اند. در کتیبه‌های کهن آسوری، از…
2
8
145
تلفّظ در شعر کهن فارسی به چاپ دوم رسید.
این کتاب کامل‌ترین و کلان‌ترین پژوهشی است که دربارۀ مباحث آوایی شعر کهن فارسی انجام گرفته‌است و از معدود تألیفاتِ مبتنی بر استقرای تام به شمار می‌رود...
3
9
139
با دریغ محمّد محمّدعلی درگذشت.
محمّد محمّدعلی (۷ اردیبهشت ۱۳۲۷- ۲۴ شهریور ۱۴۰۲) از اعضای کانون نویسندگان ایران بود. او از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۱ سردبیری فصلنامۀ برج را بر عهده داشت و پس از آن نیز با مجله‌هایی مانند دنیای سخن و آدینه همکاری می‌کرد و سه ویژه‌نامۀ شعر و داستان در…
0
6
143
هزار سال بِزی!
یکی از آداب رایج در میان ما ایرانیان درخواست دیرزیستی برای آشنایان و دوستان است. دعای خیرِ «صد سال زنده باشی» و «صد سال به این سالها» در جشن‌های تولّد و دیدارهای نوروزی گفته می‌شود. این دعا پیشینه‌ای کهن دارد.
آوردن عبارت «هزار سال بزی» به‌ویژه در ایّام نوروز…
0
5
140
با دریغ دکتر محمد غلامرضایی، پژوهشگر و استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی، درگذشت.
محمد غلامرضایی (۱۳۳۱- ۱۴۰۲) در خور و بیابانک از توابع نایین به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاه خود و سپس یزد به پایان رساند. پس از آن برای ادامۀ تحصیل راهی تهران…
4
9
140
بیست و نهم اسفند زادروز پرویز ناتل خانلری
نوروز
نوروز اگرچه روز نو سال است، روز کهنۀ قرنهاست. پیری فرتوت است که سالی یک بار جامۀ جوانی می‌پوشد تا به شکرانۀ آنکه روزگاری چنین دراز به سر برده و با این‌همه دم‌سردی زمانه تاب آورده است، چند روزی شادی کند. از …
3
11
136
یکم فروردین‌ماه زادروز سیّد جعفر شهیدی، رئیس پیشین شورای تولیت بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار
او از روزگار جوانی به نویسندگی علاقه‌مندی داشت و مجلۀ فروغ علم یادگار دوران شور و شوق اوست. پس از آن بیشتر به همکاری با مجلۀ یغما و نشر مقاله‌های مفید ادبی در آن مجله پرداخت که…
4
3
136
یازدهم فروردین‌ماه زادروز محمد قزوینی
پاریس ۲ مه ۱۹۲۲= ۵ رمضان ۱۳۴۰ (= ۱۳۰۰ ه.ش)
... من دوپایی روی قرآن می‌روم و به دو دست بریدۀ حضرت عباس قسم می‌خورم که ضرر روس و انگلیس بلکه تسلط و تصرف آنها ایران را به مراتب ضررش کمتر است از این روزنامجات که در سرتاسر ایران مانند قورباغه…
6
14
129
آورده‌اند که اعرابی‌ای در بغداد سر سفرۀ حاکم حاضر شد. اهل مجلس مرحبا گفتند. آن مرد بنشست و به طعام خوردن مشغول شد و در آن سفره دو کبک کباب دید. بخندید.
حاضران گفتند: در سر سفره خندۀ بی‌وقت چیست؟ چه دیده‌ای ای بی‌ادب؟
آن اعرابی گفت: در این خنده سرّی است.
آن حاکم برآشفت و گفت: چه…
2
8
132
وحدت ملّی و تمامیت ارضی
وحدت ملّی به معنای این است که مردم استان‌های یک کشور دارای هر زبان، هر نژاد، هر مذهب و هر مسلک باشند باید همیشه و در هر حال در امور اساسی، خصوصاً سیاست خارجی در برابر بیگانه، متحد بوده و وطن را حفظ نمایند. در اختلافات بزرگ یا کوچکی که دارند بیگانه را…
1
21
134
بیست و هفتم شهریورماه سالروز درگذشت سیّد محمدحسین بهجت تبریزی (شهریار)
حماسۀ ایران
سالها مشعل ما پیشرو دنیا بود
چشم دنیا همه روشن به چراغ ما بود
دُرجِ دارو همه در حُکم حکیم رازی
برجِ حکمت همه با بوعلیِ سینا بود
قرن‌ها مکتب قانون و شفای سینا
با حکیمان جهان مشقِ خطی خوانا…
3
12
132
شعوبیه و زبان فارسی
هنگامی که زبان فارسی در سده‌های چهارم و پنجم هجری، به عنوان زبان علمی ـ ادبی در درون ایران استقرار یافت، روایات جعلی ساخته شدند که ستیزﮤ میان پیروان زبان فارسی و دوستداران زبان عربی را نشان می‌دهد. ردّ پای این ستیزه در کتب حدیث متأخّر از نیمۀ دوم سدﮤ…
0
10
132
زبان فارسی در اردوی زرین
مهم‌ترین رویداد قرن هفتم هجری که ساختار سیاسی و اجتماعی آسیا، از شرق تا غرب، و شرق اروپا را تغییر داد، حملۀ مغول بود. مغولان سرتاسر آسیا و نیز دشت قبچاق غربی را زیر پا گذاردند و با یورش خود از شمال دریای خزر و کوه‌های اورال تا شبه‌جزیرۀ کریمه و اطراف…
0
9
129
بیست و پنجم اردیبهشت‌ماه زادروز ابوالفضل خطیبی
اشارات فردوسی به تعیین مرز ایران و توران در زمان منوچهر
می‌دانیم داستان آرش در شاهنامه نیست و در منبع او هم نبوده است، اما در چندین بیت به نام آرش و تیرافکنی او و تعیین مرز ایران و توران اشاره شده است. در داستان «رزم دوازده رخ»،…
2
3
130
آداب معاشرت نزد ایرانیان
وقتی دو نفر با هم ملاقات می‌کردند فردی که مقام پایین‌تری داشت یا چنانچه در یک مقام بودند فرد جوان‌تر، نخست از اسب پیاده می‌شد. مثلاً زال هنگام دیدن پدرش سام از مرکب فرود آمد. گیو و همراهانش به محض رسیدن به رستم از اسب پیاده شدند.
از دیگر مشخصات آداب…
0
20
130
نهم اردیبهشت‌ماه زادروز محمّد معین
مزایای فرهنگ فارسی معین
- تعداد لغات فرهنگ حاضر (۱) بیش از لغاتی است که در فرهنگ‌های فارسی قدیم و جدید آمده (صرف نظر از فرهنگ لغت‌نامۀ دهخدا که دائرةالمعارف است)؛ چه هرچند تعداد مواد فرهنگ ناظم‌الاطباء و فرهنگ آنندراج بیش از فرهنگ حاضر…
2
16
128
مبارک باد نوروز
صبح بر من دو در گشود امروز
یک در از روز و یک در از نوروز
مادر دهر بود آبستن
بامدادان دو بچّه زاد امروز
دختری خوبروی همچو بهار
پسری نیک‌بخت چون نوروز
همچو آن طلعت و چو این طالع
طلعت و طالعت خوش و پیروز
روزِ نو، سالِ نو، مبارک باد
همه‌سالت مبارک و همه‌روز
دکتر…
0
6
130
چهاردهم شهریورماه زادروز بدیع‌الزمان فروزانفر
دانۀ هفت‌خوشه
داستان کسانی که مال‌های خود را در راه خدا انفاق می‌نمایند، همان قصّۀ دانه‌ای است که هفت خوشه برآورد و در هریک صد دانه باشد و خدا برای هرکه خواهد از این بیشتر کند، زیرا او بسیار بخشنده و از نیّت مردم آگاه است.
آنان که…
2
13
128
پادشاهی یزدگرد در شاهنامه
در گزارش فردوسی به نام پدر یا مادرِ او اشاره نشده و تنها بر تبار ساسانیِ او (فرزند انوشیروان) انگشت نهاده شده است. در بخش «به پادشاهی رسیدن»، فردوسی، تاریخ روز و ماه تاج‌گذاری یزدگرد را نگاشته و آن را «روز ارد/ ۲۵ام از ماه سپندارمذ/ اسفند» دانسته…
1
15
129
سوم آذرماه سالروز درگذشت حسین پژمان بختیاری
آذربایجان
گشته مغز آشفته از سودای آذربایجان
خسته جان زاندیشۀ فردای آذربایجان
گر شود آن سرزمین بازیچۀ غوغاییان
آتش و خون خیزد از غوغای آذربایجان
سنگ آذربایجان بر سینه کوبند ای عجب
در لباس دوستـی، اعـدای آذربایجان
وین‌چنین نیرنگ…
0
18
124
بیستم مردادماه زادروز عباس زریاب خویی
زریاب وقتی از کتابی نام می‌برد و مرجعی را معرفی می‌کرد بی ادنی تردید آن کتاب را دیده بود و تا حدودی که مناسبت داشت بر مطاوی و مضامین آن وقوف داشت.
نخستین آگاهی‌های او در شناخت کتاب‌های فقه و اصول و بعضی دیگر از رشته‌های معارف اسلامی حاصل…
2
5
124
به خجستگی و فرخی نوروز، به سرفرازی و پایندگی ایران، به یاد آنان که همزبانی را با همدلی نیکو دانسته‌اند، بازآمدن بهار و نوروز باستانی را به ایران‌دوستانی که وحدت ملّی را گرامی می‌دارند و نگاهبانی از تمامیت ارضی را ارج می‌گذارند شاد باش می‌گوییم و از همراهان ادب‌پرور گرامی که یار و…
1
9
120
بیست و نهمین جایزۀ تاریخی و ادبی دکتر محمود افشار، اهداشده به زنده‌یاد سید عبدالله انوار به کتابخانۀ ملی سپرده شد.
بیست و نهمین جایزۀ تاریخی و ادبی دکتر محمود افشار، اهداشده به زنده‌یاد سید عبدالله انوار در روز چهارشنبه، بیست و نهم شهریورماه، طی جلسه‌ای با حضور دکتر سید مصطفی…
1
5
125
دوم خرداد زادروز دکتر محمّدعلی موحّد،
منتخب بیست و دومین جایزۀ ادبی و تاریخی بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار
چرا زبان فارسی را دوست دارم؟
فارسی زبان مادری من نیست. آن را در مدرسه آموختم. فارسی کلید خزاین حکمت و معرفت را در اختیار من گذاشت. اگر از آن گنجینه‌ها بهرۀ وافر…
1
15
125
سوم آبان سالروز درگذشت فریدون مشیری، منتخب یازدهمین جایزهٔ ادبی و تاریخی دکتر محمود افشار
ایران و جوانان
ایران کهنسال
در عرصۀ تاریخ
در پهنۀ علم و ادب و دانش و فرهنگ
همواره درخشید توانمند، توانا
پرورده بزرگانی نام‌آور، دانا
پیران کهن داشته در عالم یکتا
امروز،
ایران به…
3
10
122
با دریغ پروفسور هانس دوبروین، ایران‌شناس هلندی و منتخب چهاردهمین جایزۀ ادبی و تاریخی دکتر محمود افشار درگذشت.
هانس دوبروین (۱۲ ژوییۀ ۱۹۳۱/ ۲۰ تیر ۱۳۱۰ – ۳۰ ژانویۀ ۲۰۲۳/ ۱۰ بهمن ۱۴۰۱) در شهر لایدن هلند زاده شد و ...
0
7
120
انتشارات بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار منتشر کرد:
زن در شاهنامه
بررسی نقش زنان و بازتاب سیمای آنها در شاهنامه، از بحث‌هایی است که همیشه مورد مناقشۀ اهل تحقیق بوده و هنوز هم بحث و تلقّیات نادرست دربارۀ آن به پایان نرسیده است. برخی شاهنامه را دارای رویکرد زن‌ستیزانه می‌پندارند…
1
11
122
ایران‌گرایی و ایران‌ستایی نظامی
نظامی سرایند‌ه‌ای ایران‌دوست و ایران‌ستاست. او نه‌تنها خمیرۀ دو تا از داستان‌های خود، یعنی خسرو و شیرین و هفت پیکر را از شاهنامه گرفته است، بلکه همۀ آثار او پر است از اشاره به اساطیر و تاریخ و روایت‌های ایران کهن که شاعر همیشه با غرور و…
1
20
120
با دریغ دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن درگذشت
محمدعلی اسلامی ندوشن در ۱۳۰۳ در ندوشن یزد به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی تا متوسطه را در زادگاه خود و سپس یزد پی گرفت و در تهران به پایان رساند. آنگاه به دانشگاه تهران راه یافت و در رشتۀ حقوق تحصیل کرد...
0
2
116
نُم‌ُخورم نُم‌ُخورم
صبح برخاستیم و رفتیم به اطاق امین‌اقدس که رخت بپوشیم، دیدیم نوشته است که در قم و قزوین و بعضی جاها ماه را دیده‌اند و ثابت شده است و امروز عید است. فوراً حکم کردیم چند تیر توپ انداختند، و نقاره‌خانه زدند. تقریباً چهار ساعت از دسته گذشته بود که مردم خبر شدند…
3
9
118
وطن يعنی همه آب و همه خاک
وطن يعنی همه عشق و همه پاک
به گاه شيرخواری گاهواره
به دور درد پيری عين چاره
وطن يعنی پدر، مادر، نياکان
به خون و خاک بستن عهد و پيمان
وطن يعنی هويّت، اصل، ريشه
سرآغاز و سرانجام و هم��شه
ستيغ و صخره و دريا و هامون
ارس، زاينده‌رود، اروند، کارون
وطن يعنی…
2
14
116