Służba ta stoi niejako w cieniu dwóch najsłynniejszych rosyjskich agencji wywiadowczych GRU i FSB. Należy jednak zaznaczyć, że działalność SWR jest równie niebezpieczna dla Polski, jak działalność dwóch wymienionych wcześniej służb. 2/33

Na początku należy wyjaśnić, skąd w ogóle wzięła się Służba Wywiadu Zagranicznego Federacji Rosyjskiej. SWR odpowiada za wywiad cywilny i jest spadkobierczynią komunistycznego KGB. Służba ta powstała 18.12.1991 r. na bazie I Zarządu Głównego KGB ZSRR. 3/33

Był to elitarny wydział KGB, którego kadry zasiliły na początku lat 90. SWR. Nowa służba, tak samo, jak KGB, realizuje zadania wywiadowcze na całym świecie. O ile GRU i FSB kojarzą się przede wszystkim z działaniami agresywnym, o tyle SWR działa zupełnie inaczej. 4/33

Do podstawowych zadań agencji należą wywiad gospodarczy, polityczny oraz naukowo-techniczny. Agenci SWR bardzo często działają nie tylko pod przykrywką dyplomatów, turystów czy dziennikarzy, ale lokowani są również jako tzw. białe kołnierzyki. 5/33

Oficerowie i siatki tworzone przez SWR są bardzo głęboko zakonspirowane i potrafią działać w uśpieniu całe lata. Przekonało się o tym, chociażby amerykańskie FBI, które jeszcze w czasach KGB miało bardzo duży problem z identyfikowaniem radzieckich szpiegów. 6/33

Prócz tego SWR często bierze udział w operacjach mających na celu wew. destabilizację danego państwa. Służba stosuje tutaj cały wachlarz działań polegający na dezinformacji, dywersji psychologicznej, podsycaniu podziałów społecznych, czy ingerowaniu w scenę polityczną. 7/33

Przenieśmy się teraz na grunt polski. Na wybranych przykładach przybliżę, w jaki sposób w naszym kraju działa SWR. Po upadku PRL w 1989 r. oraz ZSRR w 1991 r. w Europie Środkowo-Wschodniej pojawił się nowy układ sił. Dla III RP prócz integracji ze światem zachodnim 8/33

nie lada wyzwaniem była neutralizacja działalność służb FR. Postradziecka Rosja bardzo szybko zreorganizowała swoją politykę zagraniczną i zaczęła aktywnie działać na kierunku polskim. Zlikwidowane KGB bardzo szybko odbudowało swój potencjał pod szyldem SWR. 9/33

I to właśnie nowa służba przejęła siatki i informatorów oraz aktywa, które KGB budowało w Polsce w czasach komunistycznych. Kierunkiem polskim zajmuje się niemal od ponad 30 lat IV Departament SWR. Ten sam departament działa również na kierunku niemieckim. 10/33

O ile KGB we wcześniejszych latach sprawowało „opiekę” nad PRL-owskimi służbami specjalnymi i było traktowane jako służba „sojusznicza”, o tyle po 1989 r. Rosjanie musieli liczyć się z tym, że służby III RP, tj. UOP i WSI będą im przeciwdziałać. 11/33

Zaraz po upadku PRL Zarząd Kontrwywiadu UOP miał pełne ręce roboty i namierzał polityków obozu postkomunistycznego, którzy kontaktowali się z ex-funkcjonariuszami KGB. Na problem ten w 96 r. zwracał uwagę Konstanty Miodowicz, ówczesny szef cywilnego kontrwywiadu. 12/33

W wywiadzie udzielonym Gazecie Wyborczej twierdził on, że „Wśród działaczy PZPR, którzy przeszli do SDRP, jest wiele osób, których relacje do struktur b. ZSRR, w tym służb specjalnych, powinny budzić zainteresowanie kontrwywiadu”. 13/33

Przypomnę, wielokrotnie pojawiającego się w moich tekstach, Władimira Ałganowa. Oficer ten przybył do Polski jeszcze w latach 80. jako kadrowy pracownik KGB. Przez kilka lat swojego pobytu w Polsce Ałganow nawiązał kontakty z A. Kwaśniewskim, L. Millerem czy J. Oleksym. 14/33

Po 1990 r. kontrwywiad UOP ustalił, że Ałganow nadal jest funkcjonariuszem rosyjskiego wywiadu. Na początku lat 90., już jako oficer SWR, Ałganow nieco rzadziej pojawiał się w Polsce. Nie przeszkadzało mu to jednak prowadzić działalność w sektorze gospodarczym. 15/33

Ałganow był jednym z głównych bohaterów afery zbożowej, w którą zaangażowani byli ex-oficerowie SB. Ponadto utrzymywał on kontakty z polskimi przestępcami, np. z Jeremiaszem Barańskim ps. Baranina, z którym prowadził różne inicjatywy biznesowe. 16/33

To również Ałganow był jedną z głównych postaci afery Orlenu z lat 2002-2003, kiedy to Rosjanom prawie udało się przejąć polski rynek paliwowy. 17/33

Ałganow niewątpliwie jest chyba najbardziej medialnym oficerem SWR w Polsce. Pamiętajmy jednak, że nie wszyscy pracownicy tej służby pchali się na afisz i całe lata pozostawali w cieniu. W 99 r. UOP wpadł na trop A. Samożniewa, który w Polsce odgrywał rolę dziennikarza. 18/33

Okazało się, że zadaniem Samożniewa była penetracja polskiego ruchu narodowego. Widzimy zatem tutaj jak na dłoni teorię podkowy. Kreml od zawsze wspierał i będzie wspierać skrajne ugrupowania polityczny w celu destabilizacji i polaryzacji społeczeństwa. 19/33

Rosjanie w Polsce nie tylko inwestowali w obóz postkomunistyczny, ale także działający na przeciwległym biegunie obóz narodowy. 20/33

W tym samym roku wydalono z Polski rosyjskich biznesmenów, którzy okazali się pracownikami SWR. Stacjonowali oni w Warszawie, gdzie wynajmowali nieruchomości rosyjskie. Na terenie nieruchomości działały spółki polsko-rosyjskie dzięki czemu UOP łatwiej wpadł na trop agentów. 21/33

Jedną z metod stosowanych przez SWR jest lobbing. Przenieśmy się do czasów bardziej współczesnych, gdzie pochylę się nad sprawą próby przejęcia Azotów Tarnów przez rosyjski koncern Acorn. W 2012 r. rosyjski miliarder W. M. Kantor próbował wykupić większość akcji spółki. 22/33

Rosjanie jako lobbystę na rzecz przejęcia przez nich Azotów wykorzystali byłego prezydenta RP A. Kwaśniewskiego. Pośrednikiem w zakupie akcji Azotów przez Acron był Dom Maklerski BZW BK. W tym czasie na czele BZW BK stał nie kto inny jak obecny premier M. Morawiecki. 23/33

Rosjanie, korzystając z usług Kwaśniewskiego, najpierw chcieli wysondować możliwość przejęcia przedsiębiorstwa, a następnie wpłynąć na decydentów, by ta transakcja doszła do skutku. 24/33

Z przejęcia Azotów jednak nic nie wyszło. Ówczesny minister skarbu Mikołaj Budzanowski stanowczo zaprotestował i uniemożliwił transakcję. W 2013 r. tarnowskie Azoty połączyły się ze spółką z Puław, tworząc Grupę Azoty. 25/33

SWR prężnie działa również w cyberprzestrzeni. W 2023 r. SKW oraz specjaliści z CERT Polska ujawnili, że rosyjski wywiad cywilny stoi za grupami hakerskimi. Jedną z nich jest grupa Cozy Bear. Stoi ona za cyberatakami na placówki dyplomatyczne w Polsce i innych krajach NATO 26/33

Hakerzy, podszywając się pod ambasady innych państw, wysyłają np. fałszywe zaproszenia na spotkania. W rzeczywistości infekują on sprzęt, wprowadzając do niego złośliwe oprogramowanie. To może służyć wykradaniu danych oraz ocenie, czy taka osoba nadaje się do werbunku. 27/33

SWR na kierunku polskim współpracuje również z białoruskim KGB. W kwietniu 23 r. szef SWR Siergiej Naryszkin spotkał się w Mińsku z szefem KGB Iwanem Ciercielem. Omawiali oni wówczas wspólne działania przeciwko Polsce w kontekście zbliżających się wyborów parlamentarnych. 28/33

W naszym kraju często się o tym zapomina, ale białoruskie służby są lepiej zorientowane o tym, co się u nas dzieje niż Rosjanie. Wiedza zdobyta przez KGB nierzadko stanowi zaplecze merytoryczne i podstawę do działań służb rosyjskich w Polsce. 29/33

Współpraca rosyjsko-białoruska na kierunku polskim pozwala nam sądzić, że SWR zaangażowana jest również w operację Śluza. Polega ona na przerzucaniu imigrantów na granicę polsko-białoruską. 30/33

Jaki jest dokładny charakter działań SWR w tym zakresie ciężko stwierdzić. Nie ulega jednak wątpliwości, że oficerowie cywilnego wywiadu FR muszą stanowić duże wsparcie dla ich kolegów z KGB. 31/33